Difference between revisions of "Michail Bakoenin"

Revision as of 13:34, 7 November 2008

Michail Bakoenin

Michail Bakoenin (Prjamuchino, 30 mei 1814 – Bern, 13 juni 1876) was een Russisch grondlegger van het anarchisme, die pleitte voor afschaffing van autoriteit. Hij was een tijdgenoot van Karl Marx en diens rivaal binnen de Eerste Internationale.

Biografie

Jonge jaren

Michael Bakoenin (voluit Михаил Александрович Бакунин, of Michail Aleksandrovitsj Bakoenin) werd geboren in een aristocratische familie in Prjamuchino, gelegen tussen Torzjok en Koevsjinovo in het gouvernement Tver, ten noordwesten van Moskou. Op zijn veertiende vertrok hij naar Sint-Petersburg waar hij een militaire opleiding volgde bij de Universiteit van de Artillerie. Na zijn opleiding ging hij werken in de Keizerlijke Garde, maar in 1835 diende hij zijn ontslag in, omdat hij zich niet kon verenigen met het despotisme tegen de Polen dat hij moest aanschouwen.

Vervolgens werkte Bakoenin in Moskou en Sint-Petersburg aan vertalingen van werken van auteurs als Fichte en Georg Hegel. In 1842 vertrok hij naar Duitsland om Hegel te bestuderen. Hier kwam hij in aanraking met Duitse socialisten, en reisde hij naar Parijs waar hij Pierre-Joseph Proudhon en George Sand ontmoette. Tevens maakte hij kennis met de belangrijkste Poolse ballingen. Van Parijs reisde hij naar Zwitserland, waar hij enige tijd verbleef en actief deel uitmaakte van socialistische bewegingen.

Veroordeling en gevangenschap

Tijdens Bakoenins omzwervingen in Europa, werd hij door de Russen bevolen terug te keren. Toen hij weigerde werden zijn bezittingen geconfisqueerd. Als reactie schreef hij een tirade tegen Rusland, waardoor hij uit Frankrijk verbannen werd. Hij nam deel aan de opstand in Dresden (1849) wat zorgde voor een arrestatie en een terdoodveroordeling. Deze werd echter omgezet in levenslange opsluiting; Bakoenin werd uitgeleverd aan Rusland en naar Siberië gestuurd.

De Internationale

In 1861 wist Bakoenin te ontsnappen en via Japan en de Verenigde Staten West-Europa te bereiken. Hij vertaalde Marx' Communistisch Manifest in het Russisch. Omdat hij zag dat de Internationale steeds belangrijker werd, wilde hij zich hierbij aansluiten. Hij ambieerde direct een leidinggevende positie en richtte daartoe in 1869 de Internationale Alliantie voor Socialistische Democratie op. Met deze vereniging probeerde Bakoenin zich aan te sluiten bij de Eerste Internationale, maar dit werd geweigerd omdat de Alliantie een internationale organisatie was —alleen nationale organisaties werden toegelaten — en omdat de Alliantie te veel autonomie binnen de Internationale eiste. De Alliantie werd opgeheven en de verschillende clubs sloten zich afzonderlijk aan. Bakoenin deed dit met de Zwitserse Sociaal-democratische Alliantie.

Rivaliteit tussen Bakoenin en Marx

Bakoenin werd inmiddels steeds populairder in met name Zwitserland, Spanje en Italië. Er ontwikkelde zich langzaamaan steeds meer rivaliteit tussen Marx en Bakoenin. Dit kwam doordat Marx ervan verdacht werd een roddel de wereld in te hebben geholpen dat Bakoenin een Russische spion was. Bakoenin ontwikkelde ook een vriendschap met de —als gewelddadig bekend staande— Sergej Netsjejev. Zij schreven samen enkele pamfletten (waaronder revolutionaire catechisme), maar braken in 1871 om persoonlijke en ideologische redenen.

Na de opkomst van de Parijse Commune in 1871 ging Bakoenin naar Lyon om daar een soortgelijke commune te starten. Dit werd echter een mislukking, volgens Marx omdat het idee in Lyon destijds nog onvolwassen en te avontuurlijk was. In de tussentijd schreef Bakoenin enkele circulaires die zich tegen Marx richtten en anti-semitisch van aard waren. Marx reageerde met een pamflet waarin hij Bakoenins ideologie kraakte, en hem verweet via een rassenoorlog en anarchisme de Internationale te willen opblazen. Op het Internationale-congres van 1872 in Den Haag zou dit het hoofdthema worden. Op dit congres werd Bakoenin geroyeerd, mede vanwege zijn vriendschap met Netsjejev, en werd besloten het hoofdkantoor van de Internationale naar New York te verplaatsen. Hoewel Bakoenin de klassenanalyse van Marx en economische theorieën betreffende kapitalisme goedkeurde (het „genie van Marx“) , vond hij dat Marx arrogant was en dat zijn methodes een communistische revolutie zouden compromitteren: Marx' methoden zouden in zijn ogen leiden tot totalitarisme (wat later ook uit kwam in de Sovjet-Unie). Bakoenin gaf ook blijk van zijn antisemitisme door Marx aan te vallen op zijn joodse sympathieën.

Bakoenin trok zich in 1873 terug in Lugano en stierf op 13 juni 1876 in Bern.

Politieke denkbeelden

Bakoenin was een anarchist die regerende machten in alle hoedanigheden verwierp: van God tot aan menselijke autoriteit, zoals de staat. Tevens was hij voor gelijkwaardigheid, waarmee hij het idee van een bevoorrechtte klasse afwees.

Een goede revolutionair was, volgens Bakoenin, iemand die zich niet door persoonlijke omstandigheden en gevoelens, zoals religie, patriottisme of moraliteit, van zijn doel, het omverwerpen van de maatschappij, af laat brengen. Critici beweren dat dit blinde geloof in de door de revolutie opgelegde missie in feite ook een soort van autoriteit is.

Literatuur

• Michael Bakoenin: god en de staat - Anarchistiese Uitgaven, 1974
• Michael Bakoenin: Over anarchisme, staat en dictatuur - Samengesteld en ingeleid door Arthur Lehning - Kritiese Bibliotheek / Van Gennep, 1976 - ISBN 90-6012-325-5
• Arthur Lehning: Bakoenin - in: De volle vrijheid - Ideologie en geschiedenis van het anarchisme - Uitg. Manteau, 1976 - ISBN 90-223-0521-X

Externe link

• Over God en de staat, Bakoenins beroemdste werk

• op de Engelstalige Wikipedia
• Bart van der Steen. Vrijheid versus gelijkheid, De strijd tussen Marx en Bakoenin om de Internationale. In: Buiten de Orde.}}

Bakoekin, Michail Bakoenin, Michail